De nooduitgangen worden voorafgaand aan de vlucht, duidelijk aangegeven door de stewardess. Zonder reddingsvest onder de stoel, kan de reis niet beginnen. Voor een zakelijke reis – het aangaan van een overeenkomst – geldt hetzelfde. Waar zit in het contract de nooduitgang?

Al bij het opstellen van de overeenkomst is van belang om te bedenken 1) hoe partijen van elkaar af kunnen en 2) wat de gevolgen daarvan (dan) zijn.

Exit-strategie

Om te beginnen bij de keuze voor bepaalde of onbepaalde tijd. In de regel kan een overeenkomst van bepaalde tijd alleen tegen het einde van de lopende termijn worden opgezegd, tenzij daarvan wordt afgeweken. Er zijn overigens legio uitzonderingen bij verschillende soorten overeenkomsten, maar de mogelijkheid van een tussentijdse opzegging moet vaak expliciet worden afgesproken. Bij overeenkomsten van opdracht is het dan juist weer andersom; de wet bepaalt dat deze tussentijds opzegbaar zijn, tenzij partijen daarvan afwijken.

Bepaalde overeenkomsten kunnen na ommekomst van een bepaalde termijn ook simpelweg eindigen zonder dat opzegging nodig is.

Wordt er geïnvesteerd of ingekocht op basis van een langdurige overeenkomst, dan is het van belang om dit scherp af te spreken. Tussentijdse opzegging is dan immers onwenselijk.

De mogelijkheid van tussentijdse opzegging kan afhankelijk worden gemaakt van bijv. targets, zodat een samenwerking alleen wordt voortgezet als dat ook (wederzijds) voldoende interessant blijft. Het kan de samenwerking bovendien bespoedigen door vooraf deze verwachtingen scherp te krijgen.

De opzegtermijn zal lang genoeg moeten zijn voor ieder der partijen om voorbereidingen te treffen (denk aan vertrek bij een huurovereenkomst), maar een te lange opzegtermijn is inflexibel en kan partijen ook blokkeren bij het uitrollen van toekomstplannen.

Verder kunnen overeenkomsten een lange lijst bevatten van omstandigheden, waarbij tussentijdse opzegging mogelijk is (bijv. bij faillissement van een partij, change of control etc.). Op zich een goed idee, maar alleen als duidelijk is wat het gevolg is bij een dergelijk tussentijds einde.

Gevolgen van een einde door opzegging

Idealiter dient in de overeenkomst te worden opgenomen welke neutrale gevolgen het einde van de overeenkomst tot gevolg heeft. Denk aan het inleveren van sleutels, het overdragen van data etc. Dat is niet alleen voor het geval partijen gebrouilleerd zijn bij het einde van de overeenkomst, maar is ook een handvat tijdens de uitvoering van de overeenkomst. Als bepaalde data aan het einde moet worden teruggegeven, kan het bijv. wel zo handig zijn om die data nu al apart te bewaren.

Naast de neutrale gevolgen, kunnen er negatieve gevolgen zijn bij een tussentijds einde van een overeenkomst waarbij een partij (de waarde van) het contractsbelang misloopt. Bij een onbedoeld eerder einde zal de partij die de nodige investeringen heeft gemaakt, deze niet terug kunnen verdienen. En soms kan afgesproken worden om bij een tussentijds einde een (aangepaste) eindafrekening op te maken, waarbij partijen vooraf de wijze van berekening vastleggen.

Toch nog even dit…

De wet kent veel verschillende soorten overeenkomsten, waarbij niet alle voornoemde mogelijkheden zijn toegestaan óf de wet (andere) gevolgen bepaalt bij opzegging of bij een einde van de overeenkomst. Bijv. op huur-, arbeids-, agentuurovereenkomsten e.d. zijn eigen afwijkende regels van toepassing, waar men bedacht op dient te zijn.

Waar kunt u terecht?

Net als bij een spijkerbed, vereist het de nodige kunde en ervaring om op de juiste wijze van een overeenkomst af te komen. Onze specialisten kunnen u daarbij helpen.

Auteur: Simon Velthuizen

Publicatiedatum: 6 maart 2023